Wet- en regelgeving  

Antwoorden Kamervragen 2022/23, nr. 2023Z12709. In dit bericht beantwoordt minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat Kamervragen naar aanleiding van een bericht waarin werd gesteld dat het internet vervuilender zou zijn dan de luchtvaart. De leden Bontenbal en Slootweg stellen de minister een aantal vragen over het energieverbruik en CO2-uitstoot door het digitale leven. Naar schatting is het digitale leven goed voor zo’n 4 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Wat het Nederlands aandeel in deze uitstoot is, is de minister op dit moment aan het laten onderzoeken. In Nederland is relatief veel gedigitaliseerd, waardoor ook veel dataverwerking plaatsvindt. Dit gegeven is echter onvoldoende om de bijdrage die Nederland levert aan de kosten van het digitale leven vast te stellen. Ook de digitale voetafdruk van de Rijksoverheid valt nog niet vast te stellen op dit moment. Dit komt door het feit dat de huidige gegevens niet alleen dataverwerking van de Rijksoverheid omvatten, maar ook het energieverbruik van de werknemers tijdens kantooruren. De minister geeft aan dat aandacht wordt besteed aan het beperken van het ontstaan van overbodige data. De minister ziet dat de maatschappij in hoog tempo digitaliseert en dat hier ook een groter energieverbruik bij komt kijken. Daarom is het belangrijk dat nieuwe technologieën zo duurzaam mogelijk zijn. De minister vertelt dat al veel gesprekken met het bedrijfsleven over duurzame digitalisering hebben plaatsgevonden, waardoor bedrijven ook de noodzaak inzien van verduurzaming bij digitalisering. De minister onderschrijft het belang van bewustzijn over de digitale voetafdruk van bedrijven en hun verantwoordelijkheid hierin.

20 juli 2023 is een advies van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken aan de Commissie cultuur en onderwijs gezonden, inzake het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Europese Raad tot vaststelling tot vaststelling van een gemeenschappelijk kader voor mediadiensten op de interne markt. Dit voorstel wordt aangeduid als de verordening mediavrijheid en is ontstaan uit een wens om de toenemende druk die door zowel de overheid als machtige bedrijven op journalisten wordt uitgeoefend. Aangezien de mediamarkt steeds meer een grensoverschrijdenden karakter krijgt, vindt de Europese Unie het raadzaam om hier een gemeenschappelijk kader voor op te stellen. Met dit kader wordt beoogd een veilige en eerlijke omgeving voor de activiteiten van de media te waarborgen.

Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties A. C. van Huffelen heeft op 14 juli 2023 een brief naar de Tweede Kamer gestuurd inzake kinderrechten en digitalisering. In haar brief gaat de staatssecretaris in op de mogelijkheden om kinderrechten, zoals het recht op privacy, ontspanning en bescherming tegen schadelijke inhoud, zowel off- als online te  waarborgen en hen te beschermen tegen niet-passende online reclame en kindermarketing. Daarbij wijst zij op de toenemende mate van digitalisering in het dagelijks leven van kinderen en de negatieve gevolgen die daaraan worden gekoppeld. Niet alleen zijn er gevolgen voor de fysieke gezondheid, ook de sociale en mentale gezondheid wordt beschadigd door problematisch gebruik van sociale media, videogames en kwetsende inhoud. Momenteel worden kinderrechten beschermd middels Europese wetgeving, zoals de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de digitaledienstenverordening (Digital Service Act (DSA)) en de herziene richtlijn audiovisuele mediadiensten (AVMSD). De staatssecretaris noemt echter enkele aanvullende maatregelen die zij daarnaast wil nemen.

De Digital Service Act (hierna: de DSA) is op 16 november 2022 in werking getreden. Deze wetgeving beoogt regels op te stellen waar aanbieders van tussenhandeldiensten zich aan dienen te houden waar het gaat om de verspreiding van illegale content en desinformatie. Tussenhandeldiensten zijn bedrijven die online diensten tussen gebruikers leveren, zoals online platforms, online marktplaatsen en sociale mediadiensten. Om uitvoering te geven aan de DSA is een wetsvoorstel ingediend, waarbij de Autoriteit Consument en Markt als digitaledienstencoördinator en toezichthouder wordt aangewezen. Ook krijgt de Autoriteit Persoonsgegevens taken waar het gaat om toezicht op het gebruik van profilering en de verwerking van persoonsgegevens door tussenhandeldiensten.

Het Europees Parlement heeft een belangrijke stap gezet voor de implementatie van de eerste set regels voor Kunstmatige Intelligentie (hierna: KI). Het gaat om een stemming van een vakcommissie van het Europees Parlement. Deze stemde met 84 stemmen voor en slechts 7 stemmen tegen voor de nieuwe wetgeving.

Op 21 april 2023 heeft staatssecretaris De Vries (Toeslagen en Douane) het wetsvoorstel tot wijziging van de Algemene douanewet met betrekking tot cameratoezicht en verwerking van persoonsgegevens (Wet cameratoezicht douane) naar de Tweede Kamer gestuurd. Het voorstel beoogt de verwerking van persoonsgegevens bij het gebruik van vaste en mobiele camera’s door de douane te regelen. Camera’s kunnen door de douane worden gebruikt ten behoeve van de toezichtstaken die de douane reeds heeft op grond van het Douanewetboek van de Unie (DWU) en de Algemene douanewet Adw. Het voorstel voorziet in de opname van grondslagen, waarborgen en randvoorwaarden voor het gebruik van vaste en mobiele camera’s op het moment dat er persoonsgegevens worden verwerkt. Het voorstel wijzigt daartoe de Adw.

Op 18 april 2023 is de European Centre for Algorithmic Transparency (ECAT) officieel geopend door de Europese Commissie.

De rol van ECAT onder de Digital Services Act (DSA)

De DSA verplicht zogeheten Very Large Online Platforms (VLOP) en Very Large Online Search Engines (VLOSE) om op een juiste wijze met risicomanagement om te gaan. Onder de DSA hebben de desbetreffende platforms de verplichting om een breed scala aan risico’s op hun platforms te identificeren en te analyseren. Deze risico’s gaan van hoe illegale content en disinformatie op hun platform terecht kan komen tot de impact op vrijheid van meningsuiting. Maar ook dienen bijvoorbeeld risico’s rondom de mentale gezondheid van minderjarigen door hun online gedrag beoordeeld en beperkt te worden onder de DSA.

De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) heeft deze week haar nieuwe jaarplan gepresenteerd aan de Tweede Kamer. De energietransitie staat hierbij hoog op de agenda. Digitale apparatuur speelt namelijk een belangrijke rol bij het realiseren van duurzame energievoorzieningen. De digitalisering blijkt echter uitdagingen met zich mee te brengen op het gebied van veiligheid en betrouwbaarheid. Voor deze uitdagingen heeft de RDI het jaarplan opgesteld.

De Algemene Rekenkamer heeft een brief gestuurd naar de Tweede Kamer waarin wordt gewezen op obstakels bij de uitvoering van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in Nederland. Uitvoeringsorganisaties hebben moeite met de AVG en dit kan leiden tot negatieve gevolgen voor burgers. Er worden aanbevelingen gedaan om gegevensdeling mogelijk te maken en aandacht te besteden aan de uitwisseling van gegevens tussen uitvoerders om zoönosen te voorkomen en fraude in de gezondheidszorg aan te pakken. De AVG biedt ruimte om persoonsgegevens te verwerken, maar er moet wel een wettelijke basis zijn voordat gegevens kunnen worden gedeeld of verwerkt. Het rapport benadrukt dat het nodig is om de afweging tussen beleidsdoelen en privacy van burgers als onderdeel van de manier van werken te incorperen. Als er een nieuwe wettelijke basis nodig is, kan de Autoriteit Persoonsgegevens worden gevraagd om voorwaarden te stellen.

Lees de hele kamerbrief hier.

Het Europees Parlement heeft op dinsdag 14 maart ingestemd met een wetsontwerp, die tot doel heeft innovatie te stimuleren door belemmeringen voor toegang tot en gebruik van data door consumenten en bedrijven weg te nemen. Het voorstel zou bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe diensten, met name op het gebied van kunstmatige intelligentie waar grote hoeveelheden data nodig zijn voor het trainen van algoritmen. Het zal ook leiden tot betere prijzen voor after-sales services en reparaties van verbonden apparaten. Het voorstel omvat gemeenschappelijke regels voor het delen van data die worden gegenereerd door het gebruik van verbonden producten of gerelateerde diensten (zoals het internet der dingen, industriële machines), om een eerlijke uitwisseling van data te waarborgen. Bedrijven kunnen beslissen welke data kunnen worden gedeeld en de fabrikant kan ervoor kiezen bepaalde gegevens niet beschikbaar te stellen. Het Europees Parlement wil dat de onderhandelingspositie wordt versterkt voor kleine en middelgrote ondernemingen. Het voorstel bevat ook bepalingen om bedrijfsgeheimen te beschermen en onwettige gegevensoverdracht te voorkomen. Het Europees Parlement wil nu onderhandelen met de Raad over de uiteindelijke vorm van de wetgeving.