Categorisch advertentieverbod door Google is gerechtvaardigd

Rb. Amsterdam 30 april 2024, IT 4580; ECLI:NL:RBAMS:2024:3096 (Vignette & Visa B.V. tegen Google). Vignette & Visa B.V. (hierna: Vignette & Visa) is online aanbieder van digitale tolvignetten voor (Oost-)Europese landen aan afnemers in Nederland en daarbuiten. Voor haar dienstverlening hangt Vignette & Visa hoofdzakelijk af van Google Ads. In dat kader heeft Vignette & Visa de door Google bedongen advertentievoorwaarden geaccepteerd. Wegens een vermeende schending van die voorwaarden heeft Google de Google Ads-accounts van Vignette & Visa vervolgens opgeschort. Vignette & Visa vordert in kort geding om Google te gelasten bestaande en nieuwe Google-accounts van Vignette & Visa niet langer op te schorten wegens vermeende schendingen van het Google Ads-beleid. Primair stelt zij dat de Duitse rechter in een vergelijkbare zaak bij wijze van voorlopige voorziening een dergelijke vordering heeft gehonoreerd, op grond van het Europees (en Duits) mededingingsrecht. Google zou in dit geval misbruik maken van haar economische machtspositie. Daarnaast stelt Vignette & Visa dat de restrictie in de voorwaarden van Google onredelijk van aard is, aangezien die geen ruimte overlaat voor individuele uitzonderingen en omdat deze onvoldoende onderbouwd zou zijn.

Google beroept zich primair op haar advertentievoorwaarden. Google geeft aan bepaalde producten en diensten categorisch uit te sluiten ter bescherming van consumenten. Voortdurend onderzoek zou hebben uitgewezen dat diensten zoals die van Vignette & Visa, waarbij overheidsdocumenten en -services worden verkregen voor derden, doorgaans misleidend van aard zijn. Voorts stelt Google dat Vignette & Visa haar businessmodel willens en wetens heeft laten afhangen van AdSense, ondanks de bedongen voorwaarden. Ook benadrukt Google dat het herhaaldelijk creëren van nieuwe accounts door Vignette & Visa om daarmee de opgelegde opschorting te proberen omzeilen, een zelfstandige grond oplevert voor opschorting volgens de advertentievoorwaarden.

De voorzieningenrechter oordeelt dat onvoldoende aannemelijk is dat de bodemrechter de vordering van Vignette & Visa zal toewijzen en wijst de vordering derhalve af. Allereerst staat vast dat Vignette & Visa de voorwaarden van Google heeft aanvaard, waardoor zij het advertentieverbod van Google heeft moeten kennen. Hierdoor is nu slechts de vraag van belang of dat verbod in algemene zin rechtmatig is. Gelet op de vrijheid van meningsuiting en ondernemersvrijheid van Google, alsmede de gerechtvaardigde voorzichtigheid jegens vignetdiensten, oordeelt de rechter dat dit wel het geval is. Of Vignette & Visa zich daadwerkelijk schuldig maakt aan misleiding, is daarbij niet relevant. Voorts oordeelt de rechter dat het beleid van Google niet ongelijk en discriminerend is, omdat het advertentieverbod voor alle adverteerders in gelijke situaties geldt. Dat Google de advertenties van een Duits bedrijf momenteel wel toelaat op last van een voorlopig oordeel van de Duitse rechter doet daar niet aan af, mede gelet op het feit dat de bodemprocedure tussen Google en dat bedrijf nog steeds loopt.

4.7. Aannemelijk is bovendien geworden dat de keuze van Google om specifiek advertenties voor vignetdiensten te verbieden, gerechtvaardigd is. Doel van dit beleid is om het risico voor gebruikers op misleiding te verkleinen en reputatieschade voor Google te voorkomen. Vignetdiensten zijn namelijk al geruime tijd onderwerp van aandacht van toezichthouders en consumentenorganisaties. Google heeft in haar conclusie van antwoord onder 57 in voetnoot 18 verwezen naar links waarin tot voorzichtigheid bij de aankoop van (onder andere) autobaanvignetten wordt gemaand. Reden voor deze voorzichtigheid is dat het meestal goedkoper is om vignetten via de officiële kanalen te kopen. Het gebruik van tussenpersonen wordt afgeraden, omdat de kosten die in rekening worden gebracht vaak disproportioneel hoger zijn of niet transparant. Daar tegenover staat dat de officiële sites vaak moeilijk toegankelijk zijn (en de betalingsmogelijkheden beperkt zijn). Sites van tussenpersonen kunnen beter inspelen op de behoeftes van de klant. Echter problematisch is dat vaak op niet transparante wijze disproportionele vergoedingen voor de te leveren diensten worden gevraagd. Of Vignette & Visa zich zelf ook schuldig maakt aan misleiding door hoge kosten in rekening te brengen is niet relevant. Het grofmazige beleid van Google op dit onderdeel geldt voor alle aanbieders van advertenties en verbiedt noodgedwongen ook advertenties voor niet-misleidende advertentiediensten. Google heeft afdoende betoogd dat zij niet anders kan, omdat de advertentiemarkt te groot is om een fijnmaziger systeem toe te passen. Aannemelijk is dat Vignette & Visa (zeker op de korte termijn) nadeel ondervindt van het niet kunnen plaatsen van advertenties. Ook al stelt Google dat er manieren zijn om hoog in de organische zoekresultaten te verschijnen en er andere platforms zijn, alleen al uit het enkele feit dat de omzet van Vignette & Visa drastisch is gedaald na het verbod blijkt dat het gebruik van advertenties op de zoekmachine van Google voor haar van groot belang is. Het belang van Google bij handhaving van haar gerechtvaardigde beleid weegt echter zwaarder. (...)

4.9. Vignette & Visa stelt dat Google haar ongelijk en discriminerend behandelt, omdat de grond voor opschorting van het Google-account op grond van een uitspraak van de Duitse voorzieningenrechter niet wordt toegepast op het Duitse bedrijf Barely Digital. Hierdoor is een ongelijk speelveld ontstaan, aldus Vignette & Visa. Dit standpunt wordt niet gevolgd. Van een ongelijke behandeling door Google is niet gebleken. Het advertentieverbod van Google geldt voor alle adverteerders in gelijke situaties. Dat Google de advertenties van Barely Digital momenteel wel toelaat gebeurt op last van een voorlopig oordeel van de Duitse rechter. Barely Digital bevindt zich dan ook niet in een situatie die gelijk is aan Vignette & Visa, maar in een uitzonderingspositie omdat zij in de Duitse procedure tegen Google (voorlopig) in het gelijk is gesteld. De bodemprocedure in deze zaak loopt nog. Dat Google op basis van deze voorlopige uitspraak in één Europees land haar advertentiebeleid niet heeft aangepast, valt te begrijpen. Dat wil nog niet zeggen dat zij daarmee erop gericht is om andere aanbieders van dezelfde dienst nadeel te berokkenen.