Volkswagen aansprakelijk voor gebruik 'sjoemelsoftware'

Rechtbank Midden-Nederland 26 juli 2023, IT 4353, RB 3781; ECLI:NL:RBMNE:2023:3770 (VGDES/Volkswagen) In dit geschil vordert Volkswagen Group Diesel Efficiency Stichting (hierna: eiser) namens consument [A] schadevergoeding wegens het gestelde onrechtmatige handelen door Volkswagen. In de periode tussen 2009 en 2015 heeft Volkswagen op grote schaal auto’s verkocht met een EA189 motor. Deze motor hield de uitstoot van stikstofoxide kunstmatig laag. Eiser stelt dat Volkswagen hierdoor onrechtmatig heeft gehandeld, omdat de auto vervuilender was dan werd aangegeven. Dit is in strijd met de Emissieverordening en daardoor onrechtmatig. Ook zou Volkswagen zich hiermee schuldig hebben gemaakt aan oneerlijke handelspraktijken. Volkswagen geeft aan dat de voornoemde verordening niet beoogt het belang van consumenten te beschermen. Ook betwist Volkswagen zich schuldig te hebben gemaakt aan oneerlijke handelspraktijken en dat consument [A] schade heeft geleden door de software.

De kantonrechter kijkt eerst naar de vraag of de manipulatiesoftware een onrechtmatige daad oplevert. Dat is, zoals Volkswagen terecht stelde, slechts het geval als kan worden uitgemaakt dat de Emissieverordening ook beoogt om het belang van consumenten te beschermen. De kantonrechter sluit daarvoor aan bij recente jurisprudentie van het Hof van Justitie, waarin is bepaald dat consumenten ook beschermd worden door deze verordening, omdat zij met door deze software in onzekerheid komen wat betreft de waarde van hun voertuig. De kantonrechter is er daarnaast van overtuigd dat er sprake is van oneerlijke handelspraktijken, nu Volkswagen moedwillig consumenten misleid heeft door de claims die zijn gemaakt over de mate van duurzaamheid van de auto’s. De vordering tot schadevergoeding van eiser wordt toegewezen, maar het bedrag wordt wel gematigd. De kantonrechter werd namelijk niet overtuigd door de schadebegroting door eiser.

4.11 Volkswagen verwijst ter onderbouwing van haar standpunt naar rechtsoverweging 83 en 84 van het arrest van het Hof van Justitie. In deze rechtsoverwegingen gaat het Hof van Justitie nader in op de situatie waarin de goedkeuringsinstantie een EG-typegoedkeuring heeft verleend, zonder dat die instantie op de hoogte was van de aanwezigheid van een manipulatie-instrument. Het Hof van Justitie zet eerst uiteen dat dit kan leiden tot intrekking van de EG-typegoedkeuring door de goedkeuringsinstantie of het verlenen van een nieuwe EG-typegoedkeuring (rechtsoverweging 83). Ook kan het afbreuk doen aan de geldigheid van de EG-typegoedkeuring en in het verlengde daarvan aan die van het CvO (rechtsoverweging 84). Tot slot overweegt het Hof van Justitie dat een verboden manipulatie-instrument gelet hierop “met name” onzekerheid kan scheppen over de mogelijkheid om het voertuig te registeren, te verkopen of in het verkeer te brengen en dat die onzekerheid schade met zich mee kan brengen (rechtsoverweging 84). De kantonrechter leest rechtsoverweging 83 en 84 aldus dat het Hof van Justitie – na de algemene uiteenzetting die leidt tot de conclusie in rechtsoverweging 82 – voorbeelden geeft van onzekerheden/beletselen waar consumenten tegenaan kunnen lopen als hun voertuig is voorzien van een verboden manipulatie-instrument. Als het Hof van Justitie zou hebben bedoeld dat consumenten uitsluitend bescherming aan de Kaderrichtlijn en de Emissieverordening kunnen ontlenen als een van de specifiek genoemde risico’s zich voordoet (het risico van het niet kunnen registreren of doorverkopen van het voertuig omdat de typegoedkeuring niet meer geldig is en/of is ingetrokken), dan het voor de hand gelegen als het Hof van Justitie dat in haar beoordeling expliciet had overwogen. Daarvan is geen sprake. Bovendien was op het moment van aankoop van de auto door [A] ook sprake van de door het Hof van Justitie genoemde “onzekerheid” over toelating van de auto als gevolg van de aanwezigheid van het manipulatie-instrument, zodat het door het Hof van Justitie geschetste voorbeeld zich hier (ook) voordeed.