Door op "likes" en "clicks" gebaseerde ex-kankerpatiënten reclame Trimbos niet in strijd met Wbp

RCC 20 september 2018, RB 3216; IT 2647; dossiernr. 2018/00311 (Trimbos advertentie kankerpatiënten) Afwijzing. Strijd met wet. De uiting betreft een reclame-uiting van Trimbos die op de Facebook-pagina van klaagster verscheen. Daarop is een afbeelding te zien van een wijnglas en een fles wijn op het moment vlak voor het inschenken en een hand van iemand die kennelijk het gebaar maakt om aan te geven geen prijs te stellen op (meer) wijn. Daaronder is de volgende tekst geplaatst, voor zover zichtbaar op de door klaagster overgelegde uiting: “Minderen of stoppen met alcohol? Begin vandaa... Mensen die kanker hebben of hebben gehad zijn extra gebaat bij het minderen of stoppen met drinken van alcohol. MijnKoers v… Meer weergeven”. Boven de afbeelding staat: “Trimbos Instituut” en “gesponsord”. De klacht. Klaagster beschrijft dat zij tijdens het ‘Facebooken’ werd geconfronteerd met reclame van Trimbos voor een anti-alcoholprogramma voor mensen die kanker hebben gehad en meent dat sprake is van gepersonaliseerde/targeted reclame. Klaagster benadrukt dat zij zich met haar klacht niet zozeer tot Facebook maar tot Trimbos richt, een door de overheid gesubsidieerde organisatie die opdracht geeft tot dit soort advertenties waarbij (ex)kankerpatiënten proactief in de privésfeer van een Facebook-account lastig worden gevallen met hun ziekte(geschiedenis). De reclame-uiting is duidelijk bedoeld voor (ex)kankerpatiënten; het gaat tenslotte om een programma voor (ex)kankerpatiënten en niet om een programma voor mensen met “interesse” in kanker. Trimbos heeft dus met de advertentie willens en weten, gebruikmakend van individuele data van Facebook-gebruikers en persoonlijke gegevens omtrent de gezondheid er op aangestuurd om (ex)kankerpatiënten te bereiken. Dat lijkt klaagster in strijd met de Wet bescherming persoonsgegevens.

1. Op haar Facebook-pagina zag klaagster de op (ex-)kankerpatiënten gerichte reclame van Trimbos. Klaagster meent dat daardoor reclame is gemaakt in strijd met de Nederlandse Reclame Code omdat daarbij gebruik is gemaakt van persoonsgegevens omtrent haar gezondheid hetgeen niet in overeenstemming is met de wet. Trimbos en Facebook stellen dat daarvan geen sprake is geweest.

2. Het geschil spitst zich aldus toe op de vraag of reclame is gemaakt in strijd met de wet en daarmee in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). In bedoelde wet, te weten de Wet bescherming persoonsgegevens zoals deze ten tijde van het indienen van de klacht gold en de huidige Algemene verordening gegevensbescherming, is een verbod opgenomen om zonder toestemming bijzondere persoonsgegevens te verwerken, bijvoorbeeld betreffende iemands gezondheid. De Commissie begrijpt uit het rapport van de Autoriteit Persoonsgegevens (‘Onderzoek naar het verwerken van persoonsgegevens van betrokkenen in Nederland door het Facebook concern’ van 21 februari 2017) dat indien een gebruiker zelf in zijn of haar profiel op Facebook een bij wet bepaald bijzonder persoonsgegeven opgeeft, deze gegevens niet zonder toestemming mogen worden verwerkt voor of door adverteerders. In het onderhavige geval heeft klaagster niet in haar profiel een bijzonder persoonsgegeven kenbaar gemaakt maar is volgens haar uit haar Facebook gedrag, namelijk haar ‘likes’ en klikgedrag, op te maken dat zij ex-kankerpatiënt is.

3. Gelet op hetgeen door partijen naar voren is gebracht, is duidelijk dat er bij de onderhavige reclame-uiting sprake is geweest van de verwerking van interesses afgeleid uit ‘likes’ en/of klikgedrag van klaagster op Facebook en niet uit de inhoud van een persoonlijk ingevuld Facebook-profiel. Er bestaat thans onvoldoende aanleiding om de wijze waarop Facebook en/of Trimbos het zoek- en ‘like’ gedrag van klaagster hebben aangewend om een specifieke reclame-uiting onder haar aandacht te brengen, te beschouwen als een verwerking van bijzondere persoonsgegevens in de zin van de wet. Nu niet is komen vast te staan dat Facebook en/of Trimbos de wet en daarmee artikel 2 van de NRC hebben overtreden, zal de klacht worden afgewezen.